Tarihteki Türk Devletleri Kronolojisi

Zaman Tuneli

M.Ö. 220
216
Büyük Hun Devleti
Büyük Hun Devleti

Tarihteki İlk Türk devleti, Hun Türkleri tarafından kurulmuştur. Elbette Türk tarihini daha eskilere taşıyan Türk devletleri kurulmuştu. Fakat tam anlamıyla bir devlet yapılanması olan ve boy özelliğinin üzerine çıkarak devletleşme sürecini sağlamış, hatta imparatorluk olarak anılabilecek ilk büyük Türk devleti Büyük Hun Devleti olmuştur. İlk hükümdarı ve kurucusu Teoman Han’dır.…
Devamı

48
216
Batı Hun Devleti
Batı Hun Devleti

Türk Tarihi literatüründe “ Batı Hun” kavramı pek çok Hun İmparatorluğu için kullanılmıştır. Hohanye yönetimindeki Doğu Hun İmparatorluğunun bölünmesiyle oluşan Kuzey ve Güney Hun İmparatorlukları içinde Doğu ve Batı Hun ibaresi geçer. Birçok kaynakta olduğu gibi bu kaynakta da Çiçi dönemindeki Hun İmparatorluğu Batı Hun İmparatorluğu olarak adlandırılmıştır. Hohanye idaresindeki Hun İmparatorluğunun…
Devamı

375
469
Avrupa Hun Devleti
Avrupa Hun Devleti

Avrupa Hun Devleti 376 yılında başlayan çeşitli akınlarla Avrupa'daki Hun etkisinin artmasının kuruluşuna zemin hazırladığı, 434 ile 469 yılları arasında hüküm süren Hun kavimlerinin birleşmesi ile oluşmuş bir bozkır konfederasyonu. Avrupa Hun Devleti Hakanları [cool-timeline layout="default" designs="default" skin="default" category="Avrupa-Hun-devleti-hakanlari" show-posts="36" order="ASC" icons="YES" animations="fade-up-right" date-format="Y" story-content="short" based="custom" compact-ele-pos="main-date" pagination="default" filters="no" filter-categories=""]

420
552
Ak Hun Devleti
Ak Hun Devleti

Büyük Hun Devletinin  dağılması üzerine, Hunların büyük bir kısmı Volga ırmağı üzerinden Batı’ya doğru göç ederken, bir bölümü de Güneye doğru inmiştir. Güneye inen Hunlar daha sonraları Ak Hun Devletini kurmuşlardır. Ortadoğu Hunları da denen Ak Hunlar, bir yüzyıldan fazla bir süre Horasan, Pencap, Afganistan, Hindistan, Harezm, İran ve Doğu…
Devamı

552
745
Göktürk Kağanlığı
Göktürk Kağanlığı

Göktürkler, 542'ye kadar Altay Dağları'nın güney eteklerinde yaşamışlardır. Çin kaynakları, ittifakla Göktürklerin Hunlardan geldiğini ifade etmektedir. Göktürkler, "Aşina" adını taşıyan ve kelime anlamı olarak kurt neslini ifade eden bir Hun ailesine mensupturlar. Kurt, Oğuz Kağan Destanı'nda yol gösterici olarak ifade edilmektedir. Göktürk Kağanlığı 552-745 yılları arasında varlığını sürdürdü. Çin'in Siyenpi…
Devamı

565
835
Avar Kağanlığı
Avar Kağanlığı

Avar Kağanlığı Göktürkler, 552 yılında Juan Juan devletini yıkmışlar ve bir kısmı batıya çekilmişti. Batıya çekilenlerin önemli kısmını Hun ve Uar soylarından gelen iki kabile oluşturuyordu. Uarlar Moğollarla karışık bir kabile idi. Batıya çekilen bu grup "Apar" olarak anıldı. "Direnen, karşı koyan'' anlamına gelen Türkçe kökenli bu kelime "Abar" ve…
Devamı

651
983
Hazar Kağanlığı
Hazar Kağanlığı

Hazar Kağanları Ansa' sülalesindendir(bunun Batı Göktürk'ün Aşina olduğuna dair iddialar bulunmaktadır) ve Orta Asya'dan gelmişlerdir.Hazarların bir süre Büyük Hun Devleti'ne bağlı kavimler arasında bulunmuş olmaları ihtimali vardır. 586'dan sonraki Bizans kaynaklarında Hazarlar, "Türkler" olarak geçmektedir. Hazar Kağanlığı Hakanları [cool-timeline layout="default" designs="default" skin="default" category="hazar-kaganligi-hakanlari" show-posts="36" order="ASC" icons="YES" animations="fade-up-right" date-format="Y" story-content="short" based="custom"…
Devamı

745
1368
Uygur Kağanlığı
Uygur Kağanlığı

Önceleri Ötüken’de (bugünkü Moğolistan), daha sonra Uluğ Türkistan denilen Orta Asya’nın değişik bölgelerinde devletler kuran Uygurlar bugün Doğu Türkistan’da yaşamaktadır. Uygur adının aslı tam olarak bilinmemektedir. Kâşgarlı Mahmud’un bu adla ilgili verdiği bilgi daha çok halk etimolojisine dayanır. Uygurlar’dan bahseden Çin kaynakları onları Hunlar’ın soyundan kabul eder ve Huiho (uçan…
Devamı

840
1212
Karahanlı Devleti
Karahanlı Devleti

Türkistan ve Uygur hanları adıyla bilinen bu hânedanın mensupları kara han, kara hakan, arslan kara hakan, buğra karahakan gibi unvanlarında “yükseklik ve yücelik” anlamına gelen kara kelimesini kullandıkları için kurmuş oldukları devlete de ilk defa Rus şarkiyatçısı Vasilij Vasilevic Grigorev 1874’te yazdığı bir makalede Karahanlılar adını vermiş, hânedan daha sonra…
Devamı

962
1183
Gazneliler Devleti
Gazneliler Devleti

Gazneliler Devleti Adını başşehir Gazne’den alan hânedana Mahmud-ı Gaznevî’nin Yemînüddevle lakabına nisbetle Yemînîler, babasına nisbetle Sebük Teginîler de (Âl-i Sebük Tegin, Âl-i Nâsırüddin) denilir. Sâmânî Devleti’nin Horasan orduları kumandanı olan Alp Tegin, 350’de (961) Vezir Ebû Ali el-Bel‘amî ile birleşerek kendi adayını Sâmânî tahtına çıkarmak istedi, fakat başarısızlığa uğradı. Alp…
Devamı

1040
1157
Büyük Selçuklu Devleti
Büyük Selçuklu Devleti

Oğuzlar’ın Kınık boyuna mensup olan hânedan adını Oğuz Devleti’nin ordu kumandanı Selçuk Bey’den alır. Selçuk Bey’in Mîkâil, Arslan (İsrâil), Mûsâ, Yûsuf ve Yûnus adlı beş oğlu vardı. Gayri müslimlerle yapılan bir savaşta şehid düşen Mîkâil’in Dâvud (Çağrı Bey) ve Muhammed (Tuğrul Bey) isimli iki oğlu dedeleri Selçuk Bey tarafından büyütülmüş,…
Devamı

1077
1308
Anadolu Selçuklu Devleti
Anadolu Selçuklu Devleti

Anadolu Selçukluları için günümüzde Türkiye Selçukluları ifadesi de kullanılmaktadır. Malazgirt zaferinden sonra üç dört yıl içinde Anadolu’nun büyük bir kısmı fethedildi. Bu fetihlerde en önemli rolü Selçuklular’dan Arslan Yabgu’nun torunu Kutalmış’ın oğlu Süleyman Şah oynadı. Süleyman Şah zorlu bir mücadelenin ardından İznik’i başşehir yaparak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurdu (1075-1080). Süleyman…
Devamı

1097
1231
Harezmşahlar Devleti
Harezmşahlar Devleti

İslâm öncesi dönemden itibaren Hârizm’e hâkim olan vali, emîr ve hükümdarlar “hârizmşah” (harzemşah) unvanını kullanmışlardır. Çok geniş bir sahada hâkimiyet tesis ederek büyük bir devlet haline gelen Hârizmşahlar’dan önce Hârizm bölgesinde aynı adla hüküm sürmüş üç hânedan daha vardır. Bunlar, Pers İmparatorluğu yıllarından başlayıp 995’e kadar devam eden Afrigoğulları, 995-1017…
Devamı

1236
1502
Altınorda Devleti
Altınorda Devleti

Orda Moğolca “çadır, otağ” mânasına gelmektedir. Devletin kurucusu Batu Han’ın ak otağının üst kısmının altın yaldızlı olması sebebiyle bu devlete Altın Orda veya Ak Orda denmiştir. Çağatay Han ve Ögedey Kağan’ın 1241 yılında birbiri ardınca ölmeleri üzerine Cengiz’in torunları arasında en yaşlı ve itibarlı kişi durumuna geçen Batu Han, daha rahat…
Devamı

1299
1923
Devleti Aliyyei Osmaniyye
Devleti Aliyyei Osmaniyye

Selçuklular’ın dağılması sonucu batı uç bölgelerinde hayli kalabalık sayıya ulaşan Türkmen cemaatleri müstakil bir beylik şeklinde ortaya çıkmaya başladı. Eski Selçuklu merkezinde Karamanoğulları, Bizans sınırında Germiyanoğulları, Karesi, Aydın, Saruhan, Menteşe, Candaroğulları ve nihayet başlangıçta hiç dikkati çekmeyen Osmanlılar bulunuyordu. Osman Bey’in liderliğindeki bu küçük beylik önceleri Kastamonu uç bölgesinde yer alıyordu.…
Devamı

1368
1501
Timur Devleti
Timur Devleti

Timur tarafından kurulduğu için onun adına nisbetle Timurlular şeklinde anılır. Timurlular, Semerkant merkezli geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Hânedanın egemenliğindeki ana coğrafya Cengiz Han’ın oğlu Çağatay’ın payına düşen kısmı içine alır. Timur’un doğduğu tarihlerde (1336) Çağatay Hanlığı sarsıntı geçirmekteydi. Hâkimiyet Cengiz Han soyundan gelen hanlardan çok kabile reislerinin elinde bulunuyordu. Timur…
Devamı

1501
Safevi Devleti
Safevi Devleti

Safevi Devleti Safevî Devleti, 1501 ile 1736 yılları arasında İran'da hüküm süren bir İslam devletidir. İran coğrafyasında büyük bir imparatorluk kurmuş ve Osmanlı İmparatorluğu ile rekabet etmiştir. İslam tarihinde önemli bir dönemi temsil eder ve İran kültürüne büyük katkılarda bulunmuştur. Safevî Devleti'nin kurucusu Şah İsmail'dir. Şah İsmail, Azerbaycanlı ve Türk…
Devamı

1526
1858
Babür Devleti
Babür Devleti
Babür Devleti

Hânedanın kurucusu ve ilk hükümdarı Çağatay Türkleri’nden Bâbür’dür. Bâbür Şah 1526’da Pânîpet Meydan Savaşı’nı kazanarak Lûdî Sultanlığı’nı ortadan kaldırdı ve Bâbürlü hânedanını kurdu. Mart 1527’de Kânvâ’da, savaşçılıklarıyla Hindistan’da haklı bir şöhrete sahip olan Racpûtlar’ı mağlûp etti. Çitor racası Rânâ Sangâ’nın emrindeki Hindular ağır kayıplar verdiler. Bu hadise Bâbürlüler’in Hindistan’daki hâkimiyetini…
Devamı

29 Ekim 1923
Turkiye Cumhuriyeti
Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Cumhuriyeti

Cumhuriyetin ilanı, hukuksal olarak İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923 günü gerçekleşen oturumunda Mustafa Kemal'in hazırladığı anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesiyle Türkiye Devleti'nin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak belirlenmesidir. Daha geniş anlamıyla cumhuriyetin ilanı; Türk toplumunu çağdaşlaştırmayı amaçlayan Türk devriminin bir parçasıdır, diğer yenileşme ve reformların da önünü açan bir siyasal inkılap hareketidir. "29 Ekim…
Devamı

15 Kasım 1983
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Sınırları 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında ortaya çıkan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) adanın % 36’sını kapsayan kuzey bölümünde yer alır. Yüzölçümü 3355 km<sup>2</sup>, nüfusu 200.000 (1997), nüfus yoğunluğu km<sup>2</sup> başına altmış kişi, para birimi Türk lirası, başşehri Lefkoşe’dir (42.493). Diğer önemli şehir ve kasabaları Gazimagosa…
Devamı

31 Ağustos 1991
Kırgızistan Cumhuriyeti
Kırgızistan Cumhuriyeti

Kuzeyden Kazakistan, batıdan Özbekistan, güneyden Tacikistan, güneydoğu ve doğudan Çin’in Sincan-Uygur Özerk Bölgesi (Doğu Türkistan) ile çevrilidir. Resmî adı Kırgız Cumhuriyeti, resmî dili Kırgız Türkçesi olan ülkenin yüzölçümü 198.500 km2, nüfusu 5.018.000 (2001 tah.), başşehri, özel yönetim statüsüne sahip 793.100 (2001 tah.) nüfuslu Bişkek (Frunze) ve ikinci büyük şehri Oş’tur…
Devamı

1 Eylül 1991
Özbekistan Cumhuriyeti
Özbekistan Cumhuriyeti

Batıda ve kuzeyde Kazakistan, güneyde Afganistan, güneybatıda Türkmenistan, doğuda Kırgızistan ve güneydoğuda Tacikistan ile komşudur; sınırları içerisinde Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti yer alır. Yüzölçümü 447.400 km2, nüfusu 26.800.000 (2005), başşehri Taşkent (2.100.000), diğer önemli şehirleri Nemengân (471.000), Endican (413.000), Nukus (325.000), Buhara (299.000) ve Semerkant’tır (282.000). Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları [cool-timeline layout="default"…
Devamı

18 Ekim 1991
Azerbaycan Cumhuriyeti
Azerbaycan Cumhuriyeti

Azerbaycan her ne kadar Hunlar, Göktürkler ve Hazarlar zamanında Türkler’in kontrolünde kalmış ise de müslüman Oğuzlar (Türkmenler) bölgeye Selçuklu Devleti’nin kuruluşundan önce 420’den (1029) itibaren gelmeye başlamışlardır. Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey Azerbaycan’a düzenlediği ilk fetih teşebbüslerinden bir sonuç alamamakla beraber daha sonra bizzat katıldığı seferler sonunda bölgeye hâkim olmuştur (1054).…
Devamı

27 Ekim 1991
Türkmenistan Cumhuriyeti
Türkmenistan Cumhuriyeti

Ülke adını Türkmenler’den alır. İslâm kaynaklarında müslüman Oğuzlar’a Türkmen denilirdi. İslâm’dan önce Sâsânîler’in hâkimiyetinde kalan Türkmenistan toprakları, Hz. Osman döneminde Basra Valisi Abdullah b. Âmir ile Abdullah b. Hâzim ve Ahnef b. Kays gibi kumandanların 31 (651) yılından itibaren İran ve Horasan bölgelerinde yürüttükleri fetih faaliyetleri sürecinde İslâm topraklarına katıldı.…
Devamı

10 Aralık 1991
Kazakistan Cumhuriyeti
Kazakistan Cumhuriyeti

Türkçe’nin Kıpçak dil grubuna giren ve Kazakistan Cumhuriyeti’nin resmî dili olan Kazak dili Kazakistan, Doğu Türkistan, Moğolistan, Kırgızistan ve Özbekistan ile değişik ülkelerde dağınık olarak yaşayan Kazaklar tarafından konuşulmaktadır. Arapça ile Farsça’nın fazla tesir etmediği Kazak dili ünlü-ünsüz uyumu bakımından diğer lehçelere göre daha gelişmiştir. Genel Türkçe’deki “ş” yerine “s”,…
Devamı