Anadolu Selçukluları için günümüzde Türkiye Selçukluları ifadesi de kullanılmaktadır. Malazgirt zaferinden sonra üç dört yıl içinde Anadolu’nun büyük bir kısmı fethedildi. Bu fetihlerde en önemli rolü Selçuklular’dan Arslan Yabgu’nun torunu Kutalmış’ın oğlu Süleyman Şah oynadı. Süleyman Şah zorlu bir mücadelenin ardından İznik’i başşehir yaparak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurdu (1075-1080). Süleyman Şah, Bizans’ın içine düştüğü siyasî buhrandan faydalanarak devletinin sınırlarını İstanbul Boğazı’na kadar genişletti. Bizans kaynaklarında Selçuklu hükümdarının Boğaziçi kıyılarında gümrük daireleri kurdurarak gemilerden vergi aldığı bildirilir. 1081 yılında Süleyman Şah ile Bizans İmparatoru Aleksios Komnenos barış antlaşması imzaladılar. Buna göre iki devlet arasında İzmit-İstanbul arasındaki Drakon çayı sınır kabul edilecekti. Türkmen beylerinden Saltuk Bey Erzurum-Bayburt bölgesi, Mengücük Gazi Kemah Erzincan yöresi, Dânişmend Gazi Sivas-Tokat-Amasya yöreleri, Kara Tegin Çankırı-Sinop, Çubuk, Harput yöresi, Buldacı Elbistan yöresi, Çavuldur Elbistan-Bayburt, Tanrıbermiş Efes yöresini ele geçirerek Anadolu’nun fethinde önemli rol oynadılar. Anadolu’da başarılı fetih hareketlerinde bulunan ünlü kumandan Artuk Bey, Sultan Melikşah tarafından geri çağrıldı. Malazgirt Savaşı’nın hemen ardından Orta Anadolu’da fetih hareketlerinde bulunan beylerden biri de Tutak’tır.
Anadolu Selçuklu Devleti Sultanları
Anadolu Selçuklu Devleti Sultanları
I. Süleyman Şah
I. Süleyman Şah I. Süleyman Şah, Selçuk Bey’in torunu Kutalmış’ın oğludur. Kutalmış, Sultan Alparslan karşısında giriştiği savaşta yenilgiye uğrayıp kaçarken atından düşüp ölmüş (1063), çocukları Süleyman Şah, Mansur, Alp İlig ve Devlet (Dolat), Alparslan tarafından esir alınmıştı. Nizâmülmülk, Kutalmış’ın bütün çocuklarının öldürülmesini isteyen Alparslan’a bunun devlete hayır getirmeyeceğini söyleyip engel olmuştu. Süleyman Şah ve kardeşleri […]
Ebü’l-Kâsım
Ebü’l-Kâsım Ebü’l-Kâsım, Devletin ilk dönemlerinde İznik kentinin beyidir. Hanedanın kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın ölümünden sonraki fetret döneminde 6 yıllık bir süre boyunca Anadolu Selçuklu Devleti’nin yönetimini eline geçirmiştir. Kutalmışoğlu Süleyman Şah, 1084 yılında Antakya seferine çıkmadan önce başkent İznik ve civarının yönetimini Ebu’l Kasım’a bıraktı. Devletin ilk dönemlerinde İznik kentinin beyidir. Hanedanın kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman […]
I. Kılıç Arslan
I. Kılıç Arslan I. Kılıç Arslan, Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın oğlu ve ikinci Türkiye Selçuklu Sultanı’dır. I. Kılıçarslan, 1079 yılında doğdu. Babası Süleyman Şah’ın 1084 yılında Antakya seferi sırasında yanında bulundu. Babasının Haziran 1086 yılında Tutuş ile yaptığı savaşta ölümünden sonra I. Kılıçarslan, Vezir Hasan b. Tâhir’in koruması altında Antakya’da kaldı. 1087 ilkbaharında Antakya’ya gelen Sultan Melikşah tarafından İsfahan’a […]
Sultan Şahinşah (Melikşah)
Sultan Şahinşah (Melikşah) Sultan Şahinşah (Melikşah), Şahinşah veya Melikşah Anadolu Selçuklu Devleti sultanı (1107-1116). Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan’ın büyük oğludur. Büyük Selçuklu Devleti’nin hükümdarı olan Melikşah ile karıştırılmamalıdır. Sultan Şahinşah, 1096 yılında doğdu. Babası Sultan I. Kılıçarslan, annesi Ayşe Hatun’dur. Sultan I. Kılıçarslan, Musul’dan gelen bir davet üzerine 22 Mart 1107’de bu şehre girmiş, daha sonra Rahbe’ye çekilmiş […]
I. Rükneddin Mesud
I. Rükneddin Mesud I. Rükneddin Mesud, I. Rükneddin Mesud, (1095-1156) en uzun süre hüküm sürmüş Anadolu Selçuklu Sultanı’dır. I. Rükneddin Mesud, Sultan I. Kılıcarslan’ın en büyük oğlu Melikşah (Şâhinşah), babasının Habur çayında boğulması üzerine (1107) tahta oturmak için Konya’ya gelirken beraberinde getirdiği üvey kardeşi Mesud’u ve diğer kardeşi Arab’ı hapse koymuştu. Melikşah cesur ve hareketli […]
II. Kılıç Arslan
II. Kılıç Arslan II. Kılıç Arslan, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Mesut’un büyük oğludur. Babası Elbistan’ı fethedince 1144’te buraya veliahdı Kılıçarslan’ı melik tayin etti. Göksun ve Maraş’a 1147’de akınlar düzenleyen II. Kılıçarslan, Bizans İmparatoru I. Manuel Komnenos’un saldırıları ve II. Haçlı Seferi’nin başlaması sebebiyle başarıya ulaşamadı. II. Kılıç Arslan, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Mesut’un büyük oğludur. […]
I. Gıyaseddin Keyhüsrev
I. Gıyaseddin Keyhüsrev I. Gıyaseddin Keyhüsrev, Sultan II. Kılıçarslan’ın oğludur. Annesi Bizanslı bir prensestir. II. Kılıçarslan, devleti hânedan mensuplarının ortak malı sayan eski Türk geleneğine ve hâkimiyet anlayışına uyarak ülkeyi on bir oğlu arasında taksim etmiş, en küçük oğlu Gıyasettin Keyhüsrev’e de melik sıfatıyla Uluborlu ve Kütahya yörelerini vermişti. I. Gıyasettin Keyhüsrev, Sultan II. Kılıçarslan’ın oğludur. […]
II.Süleyman Şah
II.Süleyman Şah II.Süleyman Şah, hakkında kaynaklarda yer alan ilk bilgi babası II. Kılıcarslan’ın, ülkesini oğulları arasında paylaştırdığı sırada onu merkezi Tokat olan eyalete melik tayin etmesiyle ilgilidir. Samsun ve çevresiyle Karadeniz sahilinde Bizans hâkimiyetindeki birçok şehir ve kasaba onun melikliği döneminde fethedildi. Süleyman Şah, babasının ölümünün ardından saltanatı ele geçirmek için harekete geçti ve bu […]
III. Kılıç Arslan
III. Kılıç Arslan III. Kılıç Arslan, II. Süleyman Şah’ın oğludur. Babası ikinci defa Gürcistan seferine giderken Konya-Malatya arasında öldüğünde henüz çocuk yaşta olan III. İzzeddin Kılıcarslan, bazı Selçuklu emîrleri ve devlet adamları tarafından Anadolu Selçuklu tahtına çıkarıldı (1204). III. Kılıç Arslan, II. Süleyman Şah’ın oğludur. Babası ikinci defa Gürcistan seferine giderken Konya-Malatya arasında öldüğünde henüz […]
İzzeddin Keykavus
İzzeddin Keykavus İzzeddin Keykavus, I. Gıyâseddin Keyhusrev’in büyük oğludur. Babası (1196) yılında tahtı kardeşi II. Rükneddin Süleyman’a bırakıp yaklaşık dokuz yıl süren gurbet hayatına çıkmak zorunda kaldığında oğulları Keykâvus ile Keykubad’ı da yanında götürdü. I. Gıyâseddin Keyhusrev’in büyük oğludur. Babası (1196) yılında tahtı kardeşi II. Rükneddin Süleyman’a bırakıp yaklaşık dokuz yıl süren gurbet hayatına çıkmak […]
I. Alâeddin Keykubad
I. Alaeddin Keykubad I. Alaeddin Keykubad, Muhtemelen (1190) doğdu. Babası I. Gıyâseddin Keyhusrev, (1196) tahtı kardeşi Rükneddin Süleyman’a bırakmak mecburiyetinde kalıp gurbet hayatına çıktığında Alâeddin Keykubad ağabeyi Keykâvus’la birlikte babasının yanında bulundu. Gıyâseddin Keyhusrev (1205) yılında yeniden Selçuklu tahtına geçince Keykubad’ı Tokat’a melik tayin etti. Meliklik döneminde bastırdığı paralarda “el-Melikü’l-mansûr Alâüddevle ve’d-dîn Nâsıru emîri’l-mü’minîn” unvan […]
II. Gıyaseddin Keyhüsrev
II. Gıyaseddin Keyhüsrev II. Gıyaseddin Keyhüsrev, (d. 1221 – ö. 1246, Alaiye), 1237-1246 arasında Anadolu Selçuklu Sultanı. II. Gıyaseddin Keyhüsrev, (1221) doğdu. I. Alâeddin Keykubad’ın oğludur. Yedi yaşında iken Mübârizüddin Ertokuş’un atabegliğinde Selçuklu topraklarına yeni katılan Mengücüklüler’in merkezi Erzincan ve havalisine melik olarak gönderildi; melikliğinin ilk yıllarında Trabzon’u kuşattı. I. Alâeddin Keykubad’ın ölümünden (1237) sonra […]
II. İzzeddin Keykavus
II. İzzeddin Keykavus II. İzzeddin Keykavus, (ö. 1279) Türkiye Selçuklu Sultanı ve II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in büyük oğludur. II. İzzeddin Keykavus, (1235) doğdu. II. Gıyâseddin Keyhusrev’in büyük oğludur. Annesi Berdûliye Hatun bir Rum papazının kızıdır. II. Gıyâseddin Keyhusrev, üç oğlundan annesi Gürcü prensesi olan en küçüğünü Alâeddin Keykubad’ı veliaht ilân etmişti. Ancak devlet adamları siyasî geleneğe […]
IV. Kılıç Arslan
IV. Kılıç Arslan IV. Kılıç Arslan, (ö. 1266), Türkiye Selçuklu Sultanı ve II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in oğludur. IV. Kılıç Arslan, (1237) veya (1240) yılında doğdu. Babası II. Gıyâseddin Keyhusrev, annesi Rum asıllı bir câriyedir. Babası ölünce geleneğe uygun olarak ağabeyi II. İzzeddin Keykâvus, Vezir Şemseddin İsfahânî ve ileri gelen beyler tarafından Selçuklu tahtına çıkarıldı; ortanca kardeşi […]
II. Alaeddin Keykubad
II. Alaeddin Keykubad II. Alaeddin Keykubad, (1239 – 1254) Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev ile Gürcü Hatun’un küçük oğludur. II. Alaeddin Keykubad, (1239) yılında dünyaya geldi. II. Gıyâseddin Keyhusrev’in, Gürcü Kraliçesi Rusudan’ın Anadolu’da Gürcü Hatun diye bilinen kızı Thamara’dan doğan oğludur. Gıyâseddin Keyhusrev, Thamara’yı çok sevdiği ve bu eşi aynı zamanda soylu bir prenses […]
III.Gıyaseddin Keyhüsrev
III.Gıyaseddin Keyhüsrev III.Gıyaseddin Keyhüsrev, (d. 1259, ö. 1284), Anadolu Selçuklu Sultanı ve IV. Kılıç Arslan’ın oğludur. III.Gıyaseddin Keyhüsrev, Babası IV. Kılıcarslan’ın öldürülmesinden sonra çocuk yaşta tahta çıkarıldı. Yaşının küçüklüğü sebebiyle Muînüddin Süleyman Pervâne, IV. Kılıcarslan devrinde olduğu gibi nüfuz ve kudretini muhafaza etti. Muînüddin Pervâne, Gıyâseddin öğrenim çağına gelince “üstâdü’s-saltana” unvanını verdiği Yenbuî’yi onu yetiştirmekle […]
Sultan II. Mesud
Sultan II. Mesud Sultan II. Mesud, (ö. 1308) Anadolu Selçuklu Sultanı ve II. İzzeddin Keykavus’un oğludur. Anadolu Selçuklu Devleti’nin Moğolların egemenliği altında hüküm sürdüğü bu dönemde dört defa tahta çıkmış, her seferinde kardeşinin oğlu olan III. Alaeddin Keykubad’la yer değiştirmiştir. II. Gıyaseddin Mesud 1308’de Samsun’da öldüğünde Anadolu Selçuklu Devleti tamamen yıkıldı. Babası Kırım’da bulunduğu sırada […]