İslâm öncesi dönemden itibaren Hârizm’e hâkim olan vali, emîr ve hükümdarlar “hârizmşah” (harzemşah) unvanını kullanmışlardır. Çok geniş bir sahada hâkimiyet tesis ederek büyük bir devlet haline gelen Hârizmşahlar’dan önce Hârizm bölgesinde aynı adla hüküm sürmüş üç hânedan daha vardır. Bunlar, Pers İmparatorluğu yıllarından başlayıp 995’e kadar devam eden Afrigoğulları, 995-1017 yılları arasında bölgeye hâkim olan Me’mûnîler ve Sultan Mahmûd-ı Gaznevî’nin Altuntaş el-Hâcib’i Hârizmşah unvanıyla buraya vali tayin ettiği 1017’den 1041 yılına kadar hüküm süren Altuntaşoğulları’dır. Dandanakan Savaşı’ndan (1040) sonra Cend Emîri Şah Melik tarafından Hârizm’den uzaklaştırılan Altuntaşoğulları Horasan’a giderek Selçuklular’a sığınmışlar, ancak umdukları ilgiyi bulamayıp dağılmışlardır. Tuğrul Bey zamanında Selçuklu hâkimiyetine giren Hârizm’i, Sultan Alparslan 1065’te çıktığı Mangışlak seferinden sonra oğlu Ayaz’a vermişse de (1066) burası Alparslan ve Melikşah dönemlerinde muhtemelen mahallî reisler arasından seçilen valiler tarafından idare edilmiştir.
Harezmşahlar Devleti Hakanları
Harezmşahlar Devleti Hakanları
Kutbüddin Muhammed
Kutbüddin Muhammed Kutbüddin Muhammed, Kutbüddin Muhammed, Sultan Melikşah’ın sarayına intisap ettikten sonra kısa sürede önemli mevkilere getirilen ve taştdârlığa kadar yükselen Yemînüddin Anuş Tegin’in oğludur. Kutbüddin Muhammed, Sultan Melikşah’ın sarayına intisap ettikten sonra kısa sürede önemli mevkilere getirilen ve taştdârlığa kadar yükselen Yemînüddin Anuş Tegin’in oğludur. Anuş Tegin’in Türkler’in hangi boyuna mensup olduğu konusunda farklı […]
Anuş Tekin
Anuş Tekin Anuş Tekin, Anuş Tekin (Tegin), (? – 1096/97), Selçuklu Türkmen devlet adamı, Harezm valisi ve hükümdarıdır. Anuş Tekin (Tegin), (? – 1096/97), Selçuklu Türkmen devlet adamı, Harezm valisi ve hükümdarıdır. Hayatının ilk yılları hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak kendi eserlerine göre bilindiği kadarıyla 13. yüzyıl yazarlarından Reşidüddin‘ in Câmi’ut-Tevârîh adlı eserinde Nuştekin Gurca adıyla bahsettiği Anuş […]
Atsız b. Muhammed
Atsız b. Muhammed Atsız b. Muhammed, Atsız b. Muhammed, Selçuklu Hükümdarı Sultan Sencer’in Hârizm valisi Kutbüddin Muhammed’in oğludur. Atsız b. Muhammed, Selçuklu Hükümdarı Sultan Sencer’in Hârizm valisi Kutbüddin Muhammed’in oğlu ve Melikşah’ın ibrikçibaşısı Anuş Tegin’in torunudur. Haziran-Temmuz 1097 doğdu. Veliahtlığı sırasında babasına yardımcı olur, onun tâzimlerini arzetmek üzere iki yılda bir Merv’e, Sultan Sencer’in katına […]
İlarslan
İlarslan İlarslan, İlarslan 22 Ağustos 1156 ile 7 Mart 1172 tarihleri arasında Harezmşahlar devletinin hükümdarlığını yapmıştır. İlarslan (tam adı: Tac-i Dünya ve Din Ebu-l Feth İlarslan) (ö. 7 Mart 1172), 22 Ağustos 1156 ile 7 Mart 1172 tarihleri arasında Harezmşahlar devletinin hükümdarlığını yapmıştır. Babası Atsız sultan iken 1152’de oğlu İlarslan’ı Seyhun nehri ağzında önemli stratejik […]
Sultan Şah
Sultan Şah Sultan Şah, Sultan Şah, Harezmşahlar Devleti’nde 1172-1193 yıllarında Horasan’da hükümdarlık yapmıştır.
Alaeddin Tekiş
Alaeddin Tekiş Alaeddin Tekiş, Alaeddin Tekiş, Hârizmşah İlarslan b. Atsız’ın büyük oğludur. Alâeddin Muhammed Tekiş, İlarslan döneminde Cend valiliğine tayin edildi. Alaeddin Tekiş, Hârizmşah İlarslan b. Atsız’ın büyük oğludur. Alâeddin Muhammed Tekiş, İlarslan döneminde Cend valiliğine tayin edildi. Babasının ölüm haberini aldığında başşehir Gürgenç’e gitmek için Cend’den ayrıldı. Bu sırada Gürgenç’te bulunan küçük kardeşi Sultan […]
Alaeddin Muhammed
Alaeddin Muhammed Alaeddin Muhammed, Alaeddin Muhammed, Harezmşah (ö. Aralık 1221) Harezmşahlar Devleti’nin 1200-1221 döneminde Harezmşah unvanı ile hükümdarı idi. Alaeddin Muhammed, Harezmşah (ö. Aralık 1221) Harezmşahlar Devleti’nin 1200-1221 döneminde Harezmşah unvanı ile hükümdarı idi. Saltanatının başında Büyük Selçuklu Devleti’nin çökmesi nedeniyle geniş topraklar elde etmiştir. Fakat sonradan Cengiz Han hükümdarlığı altında genişlemeye başlayan Moğollar ile […]
Celâleddin Harezmşah
Celâleddin Harezmşah Celâleddin Harezmşah, Asıl adı Mengübirtî olup doğum tarihi bilinmemektedir. Celâleddin, devrin geleneğine uyularak ona verilen lakaptır. Babası Hârizmşah Alâeddin Muhammed, annesi Hintli bir câriye olan Ayçiçek Hatun’dur. Celâleddin devrin değerli hocalarından ders almıştır. Hârizmşah Alâeddin Muhammed 1215’te Gûr ve Gazne bölgesini hâkimiyeti altına aldığı zaman oğlu Celâleddin’i, Gazne merkez olmak üzere Gûr, Herat, […]