Hayme Hatun Devlet Ana

Hayme Hatun Devlet Ana , geleneğe göre Ertuğrul Gazi’ nin annesi, Osman Gazi’ nin ninesi,(Süleyman Şah) Güdüz Alp’ in ise hanımıdır.
Türbesi Domaniç ilçesine bağlı Çarşamba Köyü’ ndedir. Hayme Ana Türbesi Hayme Ana, Oğuzların Bozok kolunun (Gün Han’ ın oğullarından) Kayı Boyuna mensup bir Türkmen (Yörük) kızıdır. Kayı Boyu önce Ankara’ nın batısındaki Karacadağ yöresine yerleşmiştir. (Ankara’ nın batısındaki Haymana ilçesi adını Hayme ana isminden almıştır..) Osmanlı Obasının Söğüt ve Domaniç’ e yerleşmesiyle belli bir dönem devlet idaresini eline aldığından ve devletin kuruluşunda oynadığı hayati rol sebebiyle “DEVLET ANA” olarak anılmıştır. 1250′ li yıllarda aşiret reisliğinin Hayme Ana’ ya ait olduğu söylenmektedir. Yine bir yayla mevsiminde (muhtemelen Eylül ayında) Hayme Ana Hakkın rahmetine kavuşmuş, Çarşamba Köyü’ nde tepenin üstündeki yaylayı gören kısmına gömülmüştür.

Hayme Ana Söğüt’e yerleştikleri ilk yılda oğlu Ertuğrul Gazi’ye şu öğüdü vermiştir:

Hey oğul, anayurttan ayrılalı yıllar geçti. Deli rüzgârlar önünde oradan oraya savrulduk. Beylik otağını kurduğumuz şu yaylalar, artık son durağımız, son konağımız olsun. Oğuz’un yurtlarına diktiğimiz ağaçların kökleri kara yerin derinliklerine, dalları gökyüzünün yüceliklerine uzansın. Ak-boz atlara binip yağrı (düşman) üstüne yel gibi vardıkta Kadir Allah gözü pek yiğitlerimizi korusun. Göğsü kaba yerli kara dağlar gibi duran erlerimiz ile kır çiçekleri gibi saf ve temiz, ak yüzlü, ela gözlü kızlarımız kutlu Kayı boyumuza gürbüz evlatlar versinler. Altın başlı otağlarımız Domaniç yaylasını bürüsün. Kayı’nın ve diğer bütün boyların oğullarını seninle bir tutarım. Onların hepsi soyumuz için Hakk’ın kutsal bir emaneti bilirim.

 Oğul,

Boyundan soyundan olsun olmasın, insanlara adil davran. Adaletten ayrılma ki insanların birlik ve dirlik kazansın. Yurdunda obanda herkes güvenle gezsin.

 Ululuk isteyen töreden ayrılmasın.

Bu dünya bir oturma yeri değildir. Yapacağın iyi ve doğru işlerle insanların hizmetinde bulunursan güzel övünçler senin olur. Yüreğinden inancı ağzından duâyı davranışlarında erdemi eksik etme. Bir de sabırlı ol ki oğul ekşi koruk sabırla üzüm olur.

 Oğul,

Beylik; dermekle, ağalık vermek iledir.

Sofranı ve keseni yoksullara açık tut.”

Hayme Ana Domaniç’in Çarşamba Köyü yakınlarında vefat etmiştir. Mezarı da bu köydedir. Söğüt’ü kışlak, Domaniç’i yaylak olarak kullanan Kayı halkı, Devlet Ana’sının mezarı başında çevre obalardan gelen Kınık, Avşar, Doburga, Karakeçili halkı yasa bürünmüş, Ertuğrul Gazi etli bulgur pilavı dağıttırmıştır (Bu gelenek halen günümüzde de devam etmektedir.)

Hayme Ana’ nın vefatından sonra, gömüldüğü yerin etrafı duvarlarla çevrilmiştir. II. Abdülhamit devrinde, Çarşambalı bir köylü evinde sakladığı dedesinden kalma deri üzerine yazılmış bir vesikayı köye gelen birine okutur. Vesikanın Hayme Ana’ ya ait olduğu ortaya çıkar. Görevli İstanbul’ a giderek Yıldız Sarayı’ na varır ve vesikayı padişaha ulaştırır. II. Abdülhamit vesikayı inceletip bir heyeti buraya gönderir.
Büyük ninesi Hayme Ana’ nın kabrini buldurarak üzerine bir türbe ve külliye yaptırır.

Hayme Hatun

Türbenin üzerinde bulunan mermer kitabede aşağıdaki mısralar yazmaktadır:
“Şahin şeh-i ali hasep, hakan-ı mebrük’ ün-nesep, Abdülhamit Han kim anın lütfunda âlem müstefit,
Gazi’ i meydanı vega cennet mekân Ertuğrul’ un,
Olmuş idi vaktaki bu sancakta ikbali bedid,
Şu Domaniç yaylasını aldıkta dest-i miknete,
Ehli hilafa evvela çekmişdi ol seddi sedid,
Gazi merhumun imiş bu Hayme Ana maderi,
İtsun garik-i mağfiret daim anı Rabbi Vahit,
Şah’ ı Cihan bu türbeyi yaptırdı ol merhumeye,
Eyyam-ı ömrü şevketin kılsın Canab-ı Hak mezid
Bir padişaha itmemiş Allah bu hayrı nasip,
Şimdiye dek geçmiş idi tarihden asr-ı medid,
Vali iken Mahmud kulu, nazm eyledi tarihini,
Kıldı bu rana türbe-i bünyad Han Abdülhamit.
Ketebehü İbrahim (sene 1306) Hakkı Bursavi.

Fotoğraf:

Ahmet KOÇ,H.Ali EĞERCİ,Zeki KOPUZ

kaynak:

http://www.domanic.gov.tr/kurulusun-oykusu