Mehmed Şakir Paşa
Mehmed Şakir Paşa, Mehmed Şakir Paşa, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde asker, diplomat ve tarihçi olarak görev yapmış önemli bir devlet adamıdır. 1855’te Bursa’da doğdu. Annesi, Suriye’nin tanınmış bir ailesi olan Hattatzadelerden Hüseyin Bey’in kızı Zehra Hanım’dır. Babası ise Antalya’nın Elmalı ilçesindeki bir Türkmen aşiretinden, Kabaağaçlı Miralay Mustafa Asım Bey’dir. Aile, Afyonkarahisar’ın Kabaağaç bölgesine yerleşmiş olmalarından ötürü Kabaağaçlı soyadını almıştır.Aynı zamanda Halikarnas Balıkçısı takma adıyla tanınan ünlü yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın babası ve 1891-1895 yılları arasında sadrazamlık yapmış olan Ahmed Cevad Paşa’nın kardeşidir.
Erken Yaşamı ve Eğitimi
1855 yılında Bursa’da doğan Mehmed Şakir Paşa, Suriye’nin tanınmış Hattatzadeler ailesinden Hüseyin Bey’in kızı Zehra Hanım ile Antalya’nın Elmalı ilçesindeki bir Türkmen aşiretinden gelen Kabaağaçlı Miralay Mustafa Asım Bey’in oğludur. Babasının Bursa’da müdürlük görevine atanması sırasında dünyaya gelmiştir. Anne ve babasının 1861 yılında vefatı üzerine Şakir Paşa ve kardeşleri, dönemin Rumeli kazaskeri olan Atıfzade Hüsamettin Efendi’nin himayesine alınmıştır.
Şakir Paşa, ağabeyi Ahmed Cevad ile birlikte askeri liseye, ardından Harp Okulu ve Harp Akademisi’ne gitmiş ve 1880 yılında kurmay yüzbaşı rütbesiyle orduya katılmıştır.
Kariyeri
Mehmed Şakir Paşa, Osmanlı ordusunda hızla yükselmiş ve farklı görevlerde bulunmuştur:
- Askeri Ataşelik: Çetine ve Roma’da Osmanlı askeri ataşesi olarak görev yapmıştır.
- Girit Görevleri: Girit’in Resmo Komutanlığı ve 1890 yılında Girit Valiliği görevlerini üstlenmiştir.
- Diplomatik Görevler: Bükreş ve Atina büyükelçiliklerinde bulunmuştur.
- Sadrazamlık Yaverliği: Ağabeyi Ahmed Cevad Paşa’nın sadrazamlığı döneminde yaverlik yapmıştır.
1895 yılında, ağabeyinin sadrazamlıktan alınmasına tepki olarak görevinden çekilmiş ve Galatasaray Lisesi’nde gönüllü tarih öğretmenliği yapmıştır.
Özel Hayatı ve Ailesi
Mehmed Şakir Paşa’nın iki evliliği olmuştur. İlk evliliği eşinin vefatı nedeniyle sonlanmıştır. İkinci evliliğini Girit’te görev yaparken tanıştığı Sare İsmet Hanım ile yapmıştır. Bu evliliklerden şu çocukları olmuştur:
- Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) – Ünlü yazar.
- Fahrünnisa Zeid – Ressam.
- Aliye Berger – Gravür sanatçısı.
- Hakkıye Koral – Seramik sanatçısı Füreya Koral’ın annesi.
- Suat Şakir ve Ayşe Erner – Diğer çocukları.
Ölümü
Mehmed Şakir Paşa, 1914 yılında Afyonkarahisar’daki çiftliğinde trajik bir şekilde hayatını kaybetmiştir. Büyük oğlu Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) ile yaşadığı bir tartışma sırasında, Cevat Şakir’in silahından çıkan kurşunla vurulmuştur. Bu olayın bir kaza mı yoksa kasıtlı mı olduğu konusunda tarihçiler ve tanıklar arasında farklı görüşler bulunmaktadır.
Bazı kaynaklara göre olay, çiftlik gelirleri üzerindeki anlaşmazlıkların ve maddi sıkıntıların yarattığı gerginlik sonucu meydana gelmiştir. Cevat Şakir, babasını öldürmek suçundan yargılanmış ve 14 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. Ancak, cezasının 7 yılını tamamladıktan sonra sağlık sorunları nedeniyle serbest bırakılmıştır.
Mehmed Şakir Paşa’nın cenazesi İstanbul’a getirilerek Büyükada’da defnedilmiştir. Bu trajik olay, hem ailesi hem de Osmanlı’nın son dönem sosyal tarihine dair unutulmaz bir iz bırakmıştır.
Eserleri
Mehmed Şakir Paşa’nın tarih, sanat ve bilim alanlarında yazdığı eserler şunlardır:
- Yeni Osmanlı Tarihi (Beş cilt; ilk iki cildi basılmıştır)
- Selahaddin-i Eyyubi (Tarihî piyes, basılmamıştır)
- Mısır Tarihi (Basılmamıştır)
- Muhtelif Tarih-i İslam ve Osmanî (Basılmamıştır)
- İnekçilik ve Sütçülük (Bilimsel bir eser)
- Arıcılık (Tamamlanmamıştır)
Mirası
Mehmed Şakir Paşa, sadece bir devlet adamı değil, aynı zamanda bilim ve sanatın çeşitli alanlarında kendini geliştirmiş bir figürdür. Ailesinden yetişen sanatçılar, Osmanlı’nın son döneminden Cumhuriyet’e geçişte Türk sanat ve edebiyatına önemli katkılar sağlamıştır.
Tarih Araştırmacısı ve Yazarı