HALİL KUT PAŞA
“Kutü’l-Amâre Kahramanı”

Önsöz

Türk tarihinin şanlı sayfalarında, iman, sabır ve vatan aşkıyla destan yazmış nice kahramanlar vardır.
Bu eser, o kahramanlardan biri olan Halil Kut Paşa’nın hayatına ve mücadelesine adanmıştır.

Kutü’l-Amâre Zaferi, yalnızca bir askerî başarı değil, bir milletin inancı ve direniş ruhunun destansı bir yansımasıdır.
Halil Kut Paşa, tarihin zor zamanlarında yıldız gibi parlamış, sadece düşman ordusunu değil, mağrur zihniyetleri de mağlup etmiştir.

Devletialiyyei.com olarak, onun hatırasını yaşatmak ve bu büyük mirası gelecek nesillere aktarmak amacıyla bu eseri hazırladık.
Tarihin tozlu sayfalarında kaybolmaya yüz tutmuş kahramanlarımızı anmak ve anlamak, bizim için bir vefa borcudur.

Rahmet ve minnetle anıyoruz.

Ahmet Koç
www.devletialiyyei.com

İçindekiler

1. Giriş

   2. Halil Kut Paşa’nın Hayatı

   3. I. Dünya Savaşı ve Irak Cephesi

   4. Kutü’l-Amâre Kuşatması ve Zaferi

   5. Halil Kut Paşa’nın Meşhur Sözleri

   6. Halil Kut Paşa için Söylenenler

   7. İstanbul’da Zafer Kutlamaları

   8. General Townshend’in Teslimiyeti

   9. Savaş Sonrası ve Sessiz Hayatı

   10. Vefatı ve Mirası

Giriş

Halil Kut Paşa, Osmanlı’nın son döneminde tarihe damgasını vurmuş, özellikle Kutü’l-Amâre Zaferi ile adını altın harflerle yazdırmış önemli bir Türk askeridir.
Onun hayatı, imanla yoğrulmuş azmin ve vatan sevgisinin timsalidir.

Halil Kut Paşa’nın Hayatı

1882 yılında İstanbul’da doğdu. Harp Akademisi’nde Mustafa Kemal Atatürk ile sınıf arkadaşıydı.
1902 yılında Mümtaz Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin 117 numaralı üyesi oldu.
İran’da hürriyet hareketine destek verdi, Bâb-ı Âli Baskını sonrası İstanbul Merkez Komutanlığı’na atandı.
Enver Paşa’nın amcasıdır. 1934’te Atatürk tarafından Kutü’l-Amâre Zaferi nedeniyle “Kut” soyadı verildi.

I. Dünya Savaşı ve Irak Cephesi

İngiliz General Townshend komutasındaki İngiliz birliklerine karşı 1915-1916 yıllarında Irak Cephesi’nde savaştı.
Selman-ı Pak Muharebesi’nde İngilizleri Kutü’l-Amâre’ye çekilmeye zorladı.
Daha sonra 9. Kolordu ve 6. Ordu komutanlığına yükseldi.

Kutü’l-Amâre Kuşatması ve Zaferi

Kasım 1915’te başlayan kuşatma, 29 Nisan 1916’da General Townshend’in 13 general, 481 subay ve 13.300 erle teslim olmasıyla sonuçlandı.

Kasım 1915 – Selman-ı Pak Muharebesi: İngilizler Kut’a çekildi.
Aralık 1915 – Halil Paşa, Kut’u kuşattı.
6 Ocak 1916 – Şeyh Saad Muharebesi: İngiliz kurtarma birlikleri mağlup oldu.
13-21 Ocak 1916 – Vadi ve Hanna Muharebeleri: İngilizler yenildi.
8 Mart 1916 – Sabis Muharebesi: Son kurtarma harekâtı başarısız oldu.
29 Nisan 1916 – General Townshend teslim oldu.
30 Nisan 1916 – Kutü’l-Amâre zaferi resmen kazanıldı.

Halil Kut Paşa’nın 6. Ordu’ya Yayınladığı Tarihi Mesaj

Arslanlar!
Bütün Osmanlılara şeref ve şan, İngilizlere kara meydan olan şu kızgın toprağın güneşli semasında şehitlerimizin ruhları sevinçle gülerek uçarken, ben de hepinizin pak alınlarından öperek cümlenizi tebrik ediyorum.
Ordum gerek Kut karşısında ve gerekse Kut’u kurtarmaya gelen ordular karşısında 350 subay ve 10 bin erini şehit vermiştir.
Fakat buna karşılık bugün Kut’ta 13 general, 481 subay ve 13 bin 300 er teslim alıyorum.
Bu teslim aldığımız orduyu kurtarmaya gelen İngiliz kuvvetleri de 30 bin zayiat vererek geri dönmüşlerdir.
Tarih bu olayı yazmak için kelime bulmakta müşkülata uğrayacaktır.
İşte Osmanlı sebatının İngiliz inadını kırdığı birinci zaferi Çanakkale’de, ikinci zaferi burada görüyoruz.

Halil Kut Paşa’nın Meşhur Sözleri

– “Kutü’l-Amâre’de zafer yalnız kılıçla değil, sabır ve imanla kazanıldı.”
– “Bugün Kut’ta yalnız bir İngiliz ordusu değil, İngiliz gururu da esir edilmiştir.”
– “Düşman güçlü olabilir, ama iman edenin direnci yıkılmaz.”
– “Aç kaldık, susuz kaldık, toprağa düştük, yine de yılmadık. Allah sabredenlerle beraberdir.”

Halil Kut Paşa için Söylenenler

General Townshend teslim olurken Halil Paşa’ya:
“Sizler yalnızca kılıçlarımızı değil, İngiliz gururunu da kırdınız. Size ve askerlerinize duyduğum saygıyı ifade etmek isterim.”
demiştir.

İngiliz tarihçileri Kut’ül-Amâre teslimiyetini “İngiltere tarihinin en utanç verici teslimi” olarak nitelendirmiştir.

İstanbul’da Zafer Kutlamaları

Zafer haberi İstanbul’a ulaşınca camilerde şükür duaları yapıldı, halk sokaklara döküldü.
Gazetelerde “Allah Osmanlı ordusunu muzaffer eyledi!” manşetleri atıldı.
Halil Kut Paşa İstanbul’a dönüşünde büyük bir törenle karşılandı.

General Townshend’in Teslimiyeti

General Charles Townshend, Halil Kut Paşa’ya teslim olurken kılıcını sunmuş ve Osmanlı askerlerine duyduğu saygıyı dile getirmiştir.

Savaş Sonrası ve Sessiz Hayatı

Irak Valiliği yaptı. Sonrasında Kafkas İslam Ordusu’na katıldı. Kurtuluş Savaşı döneminde Sovyetlerden destek sağladı.
Cumhuriyet sonrası aktif siyasete girmedi. 1923’te askerlikten emekli oldu ve sessiz bir hayat sürdü.

Vefatı ve Mirası

20 Ağustos 1957’de İstanbul’da gırtlak kanseri nedeniyle vefat etti.
Yahya Efendi Dergâhı mezarlığına defnedildi. Onun adı sabır, azim ve vatan aşkıyla anılmaya devam etmektedir.

“Tarih, sabreden ve inananların adını unutmaz.
Halil Kut Paşa, o isimlerden biridir.
Mekânı cennet olsun.”