Aziz Mahmud Hüdâyî, 1541 yılında Şereflikoçhisar’da doğdu ve çocukluğu Sivrihisar’da geçti. İlk tahsil hayatına bu şehirde başladı. Daha sonra İstanbul’a giderek Küçük Ayasofya Medresesi’ne katıldı ve medrese eğitimini tamamladı. Burada hocası Nâzırzâde Ramazan Efendi’nin talebesi oldu ve Halvetiyye tarikatının şeyhi Nûreddinzâde Muslihuddin Efendi’nin sohbetlerine devam etti.
Hüdâyî, 1573 yılında Mısır’dan dönüşünde Bursa Ferhâdiye Medresesi’nde müderris ve Câmi-i Atîk Mahkemesi’nde nâib olarak görevlendirildi. Hocası Nâzırzâde’nin vefatından sonra, Hüdâyî resmi görevlerinden ayrılarak Muhyiddin Üftâde’ye intisap etti ve Sivrihisar’a halife olarak atandı. Ancak Üftâde’nin vefatından sonra Bursa’ya geri döndü.
Aziz Mahmud Hüdayi karekterini canlandıran oyuncu Rüzgar Aksoy
Bursa’da Fâtih Camii’nde vâizlik yaparken aynı zamanda Hüdâyî Dergâhı’nın inşasıyla da ilgilendi. 1589 yılında dergâhın inşaatı tamamlandı ve Hüdâyî, Üsküdar’da bulunan dergâhın başına geçti. Daha sonra Fâtih Camii vâizliğini bırakarak Üsküdar Mihrimah Sultan Camii’nde perşembe günleri vaaz vermeye başladı. Sultan Ahmed Camii’nin açılışında ilk hutbeyi okudu ve her ayın ilk pazartesi günü burada vaaz etmeyi kabul etti.
Hüdâyî, 1628 yılında vefat etti. Hayatı boyunca devrin padişahlarıyla yakın ilişkiler kurdu ve önemli devlet erkânıyla görüşmelerde bulundu. Eserleri arasında tasavvufî metinler ve vaazlarının yanı sıra şiirler de bulunmaktadır.
Eserlerinden Bazıları:
- Nefâʾisü’l-mecâlis: Tasavvufî bir tefsir olup, seçilen bazı Kur’an âyetlerini açıklar.
- Câmiʿu’l-feżâʾil ve ḳāmiʿu’r-reẕâʾil: İlmî, amelî ve ahlâkî faziletleri anlatan bir eserdir.
- Miftâḥu’ṣ-ṣalât ve mirḳātü’n-necât: Namazın fazilet ve hikmetlerini konu alan bir risâledir.
- Ḫulâṣatü’l-aḫbâr fî aḥvâli’n-nebiyyi’l-muḫtâr: Tasavvufî konuları işlediği bir risâledir.
- Ḥabbetü’l-maḥabbe: Allah, Peygamber ve Ehl-i beyt sevgisini anlatan bir risâledir.
- Keşfü’l-ḳınâʿ ʿan vechi’s-semâʿ: Semâ’nın meşruiyetini müdafaa için yazılmış bir risâledir.
- Divan: 255 kadar ilâhi, rubâî ve kıtalardan oluşur.
Kaynak:İslam Ansiklopedisi , Aziz Mahmud Hüdayı vakfı
